Hola
chic@s hoy es el día de la mujer trabajadora, y quiero hablar de
eso.
En
el cole hicimos una especie de homenaje, leyendo unas poesías de
Rosalía de Castro.
Están
en gallego antiguo. Nosotros, los de 6º, leímos "A xustiza
pola man".
Los
de 5º, leyeron "Xan".
A
xusticia pola man. Rosalía de Castro
Aqués
que tén fama d' honrados na vila
roubáronme tanta brancura
qu' eu tiña;
botáronme estrume nas galas dun día,
a roupa
de cote puñéronma en tiras.
Nin pedra deixaron en dond' eu
vivira;
sin lar, sin abrigo, morei nas curtiñas;
ó raso
cas lebres dormín nas campías;
meus fillos... ¡meus
anxos!... que tant' eu quería,
¡morreron, morreron ca fame
que tiñan!
Quedei deshonrada, mucháronm' a vida,
fixéronm'
un leito de toxos e silvas;
i en tanto, os raposos de sangre
maldita,
tranquilos nun leito de rosas
dormían.
―――
―Salvádeme ¡ouh, xueces!,
berrei... ¡Tolería!
De min se mofaron, vendeum' a
xusticia.
―Bon Dios, axudaime, berrei, berrei
inda...
tan alto qu' estaba, bon Dios non m' oíra.
Estonces,
cal loba doente ou ferida,
dun salto con rabia pillei a
fouciña,
rondei paseniño... (ne' as herbas sentían)
i a
lúa escondíase, i a fera dormía
cos seus compañeiros en
cama mullida.
Mireinos con calma, i as mans estendidas,
dun
golpe ¡dun soio! deixeinos sin vida.
I ó lado, contenta,
senteime das vítimas,
tranquila, esperando pola alba do
día.
I estonces... estonces cumpreuse a xusticia:
eu,
neles; i as leises, na man qu' os ferira.
Rosalía de
Castro (1993). Follas Novas. (Vigo:Galaxia)
Xan.
Rosalía de Castro
Xan
vai coller leña ó monte,
Xan vai a compoñer cestos,
Xan vai
a poda-las viñas,
Xan vai a apaña-lo esterco,
e leva o fol ó
muíño,
e trai o estrume ó cortello,
e vai á fonte por
augua,
e vai a misa cos nenos,
e fai o leito i o caldo...
Xan,
en fin, é un Xan compreto,
desos que a cada muller
lle conviña
un polo menos.
Pero cando un busca un Xan,
casi
sempre atopa un Pedro.
Pepa, a fertunada
Pepa,
muller do Xan que sabemos,
mentras seu home traballa,
ela
lava os pés no rego,
cátalle as pulgas ó gato,
peitea os
longos cabelos,
bótalles millo ás galiñas,
marmura co irmán
do crego,
mira si hai ovos no niño,
bota un ollo ós
mazanceiros,
e lambe a nata do leite,
e si pode bota un neto
ca
comadre, que agachado
traillo en baixo do mantelo.
E cando Xan
pola noite
chega cansado e famento,
ela xa o espera antre as
mantas,
e ó velo entrar dille quedo:
—Por Dios non
barulles moito...
que me estou mesmo morrendo.
—¿Pois que
tes, ña mulleriña?
—¿Que hei de ter? Deita eses nenos,
que
esta madre roe en min
cal roe un can nun
codelo,
i ó cabo ha de dar comigo
nos terrós do
simiterio...
—Pois, ña Pepa, toma un trago
de resolio que
aquí teño,
e durme, ña mulleriña,
mentras os meniños
deito.
De bágoas se enchen os ollos,
de Xan ó ver tales
feitos;
mas non temás, que antre mil,
n' hai máis que un anxo
antre os demos;
n' hai máis que un atormentado
antre mil que
dan tormentos.
Rosalía
de Castro (1996), Follas
Novas (Vigo:
A Nosa Terra)
